27.11 - 03.12
FESTIWAL ¦WIATOWEGO
FILMU DOKUMENTALNEGO
PLANETE DOC REVIEW
"¦mieræ cz³owieka pracy"
(re¿. Michael Glawogger)
Dzisiejszym robotnikom nie towarzysz± pochwalne pie¶ni. Mog± jedynie wspieraæ siê nawzajem pocieszeniem, ¿e praca, nawet ponad si³y, jest lepsza, ni¿ ¿adna.
Grupa ukraiñskich mê¿czyzn ca³ymi dniami nara¿a ¿ycie w nieczynnych, gro¿±cych zawaleniem biedaszybach. W Indonezji robotnicy pracuj±cy przy wydobyciu siarki wdychaj± gor±ce, truj±ce opary nad kraterami czynnych wulkanów.Droga w dó³ to równie wielkie ryzyko. Krew, ogieñ i potworny smród - rze¼nia w Nigerii to piek³o na ziemi. Go³ymi niemal rêkami Pakistañczycy wydzieraj± starym statkom kawa³ki metalu. Chiñscy hutnicy ze strachem postrzegaj± siebie jako gin±cy gatunek. Piêæ portretów ciê¿kiej fizycznej pracy - w zmechanizowanym ¶wiecie 21. wieku coraz mniej widocznej.
NAGRODY:
Film mia³ premierê na MFF w Wenecji 2005. Prezentowany by³ na festiwalach w Toronto, Kopenhadze (gdzie zdoby³ Grand Prix - CPH) , Londynie (Nagroda Giersona) , Lipsk (nagroda FIPRESCI) . Zdoby³ nominacjê do Europejskiej Nagrody Filmowej 2005. Film "¦mieræ Cz³owieka Pracy" otrzyma³ g³ówn± nagrodê Golden Gate Award w kategorii Najlepszy Pe³nometra¿owy Film Dokumentalny na MFF w San Francisco 2006.
--
"Murderball. Gra o ¿ycie"
(re¿. Henry Alex Rubin i Dana Adam Shapiro)
Zrobiæ film o niepe³nosprawnych i nie popa¶æ w ³zawy sentymentalizm? To nie³atwe zadanie. Ale zrobiæ film o ludziach na wózkach inwalidzkich, który by³y pe³en rado¶ci ¿ycia - to ju¿ brzmi niemal jak ¿art. A jednak sztuka ta uda³a siê dwóm m³odym amerykañskim filmowcom: Henry'emu A. Rubinowi i Danie A. Shapiro. Ich wspólne dzie³o "MURDERBALL - GRA O ¯YCIE" podbija serca publiczno¶ci i krytyki na ca³ym ¶wiecie, a ukoronowaniem d³ugiej listy nagród jest tegoroczna nominacja do Oscara - najbardziej presti¿owego wyró¿nienia dla filmowca pod ka¿d± szeroko¶ci± geograficzn±.
Owacyjnie przyjmowany przez miêdzynarodow± widowniê (m.in. Nagrody Publiczno¶ci na FF w Sundance, MFF w Indianapolis oraz Planete Doc Review w Warszawie) dokument to opowie¶æ o graczach w rugby. Graczach o tyle jednak niecodziennych, ¿e tocz±cych sportowe pojedynki na wózkach inwalidzkich.
Swoje historie opowiadaj± sami bohaterowie. S± podobne: wypadek samochodowy, skok do wody, ciê¿ka choroba przebyta w dzieciñstwie. I diagnoza: quadriplegic, czyli czê¶ciowy lub ca³kowity niedow³ad r±k i nóg. Pocz±tkowe niedowierzanie w³asnemu nieszczê¶ciu, za³amanie i w koñcu pe³na determinacji walka o miejsce w spo³eczeñstwie "normalnych". Jedn± z najistotniejszych kwestii w filmie Rubina i Shapiro jest bowiem w³a¶nie pytanie o p³ynn± granicê miêdzy "norm±" a "patologi±", zdrowiem i chorob±, s³abo¶ci± i si³±.
Tytu³owa "mordercza pi³ka" to tzw. quad rugby, bêd±ca dzi¶ oficjaln± dyscyplin± sportow± i paraolimpijsk± odmiana klasycznego rugby. Niepe³nosprawni sportowcy graj± na specjalnie skonstruowanych wózkach: wytrzyma³ych i niezwykle zwrotnych. Osi± filmowej histori± s± przygotowania do olimpiady w Atenach w 2004 roku.
Walorem "MURDERBALL - GRA O ¯YCIE" jest nowoczesna realizacja. Dynamiczny monta¿, niecodzienne zbli¿enia i mocna rockowa muzyka przywo³uj± na my¶l teledyski. Du¿a w tym zas³uga jednego z producentów filmu - stacji MTV. Ta efektowna oprawa wizualna nie jest na wyrost - doskonale wspó³gra z przes³aniem filmu. Dynamizm bohaterów niejako narzuca dynamikê narracji. Szybko zapominamy o ich kalectwie. Bo tez i ci muskularni i wysportowani mê¿czy¼ni, z cia³ami pe³nymi tatua¿y, nie przypominaj± stereotypowego wizerunku osób niepe³nosprawnych.
NAGRODY:
Nominacja do Oscara za Najlepszy Film Dokumentalny 2005 roku
Nagroda Publiczno¶ci na Planete Doc Review 2006
Nagroda Specjalna Jury za monta¿ na FF w Sundance 2005
Nagroda Publiczno¶ci na FF w Sundance 2005
Nagroda Publiczno¶ci i Nagroda Jury na FF Full Frame Documentary 2005
Nagroda Gotham za Najlepszy Film Dokumentalny 2005
Nagroda Publiczno¶ci za Najlepszy Film na MFF w Indianapolis 2005
Nagroda Specjalna Sutherland Trophy na FF w Londynie 2005
Nagroda Golden Space Needle za Najlepszy Film Dokumentalny na MFF w Seattle 2005
Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Bostonu za Najlepszy Film Dokumentalny 2005
Nagroda Ko³a Krytyków Filmowych Kansas City za Najlepszy Film Dokumentalny 2006
Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Dallas-Fort Worth za Najlepszy Film Dokumentalny 2005
--
"Rytm to jest to"
(re¿. Enrique Sanchez Lansch i Thomas Grube)
Film "Rytm to jest to!" przedstawia pierwszy wielki projekt edukacyjny Orkiestry Filharmonii Berliñskiej, pod batut± Sir Simona Rattle'a. Cz³onkowie orkiestry odwa¿yli siê wyj¶æ z wie¿y z ko¶ci s³oniowej wysokiej kultury i poznaæ dzielnice marginesu, dla dobra dwustu piêædziesiêciu m³odych osób. Ich podopieczni nie znali muzyki klasycznej, ale po ¿mudnych i emocjonuj±cych przygotowaniach, zatañczyli "¦wiêto wiosny" Strawiñskiego.
Film Thomasa Grube i Enrique Sancheza Lanscha - z perfekcyjn± ¶cie¿k± d¼wiêkow± - rejestruje kolejne etapy eksperymentu i przedstawia z bliska próby orkiestry Filharmonii Berliñskiej. "Rytm to jest to!" jest urzekaj±cym zapisem fascynacji muzycznej, potrzeby starannego wykszta³cenia i æwiczeñ, pasji, pracowito¶ci, mi³o¶ci, szacunku i rado¶ci ¿ycia. To pasjonuj±ca podró¿ przez nowe, niewyobra¿alne ¶wiaty ujawniaj±ca zaskakuj±ce aspekty osobowo¶ci bohaterów.
Film "Rytm to jest to!" przedstawia interesuj±ce portrety charyzmatycznego Sir Simona Rattle'a kieruj±cego przedsiêwziêciem i choreografa Roystona Maldooma. Obaj opowiadaj± szczegó³owo o tym, jak rozumiej± muzykê, opisuj± kluczowe wydarzenia ze swojego ¿ycia, a rolê kultury w ¿yciu spo³ecznym porównuj± z rol± eliksiru. Pierwszy film o orkiestrze Berliñskiej filharmonii utrwala historyczny moment w jej historii - pierwszy sezon pod dyrekcj± Sir Simona Rattle'a. Jest to zarazem pocz±tek nowej ery, w której orkiestra bez obaw wychodzi zza z³otych murów filharmonii, by poznaæ inne, mroczniejsze regiony spo³eczeñstwa.
--
"GITMO - nowe prawa wojny"
(re¿. Erik Gandini i Tarik Saleh)
"GITMO - NOWE PRAWA WOJNY" to perfekcyjnie zrealizowany dokument ¶ledczy. Gandini z w³a¶ciw± sobie dociekliwo¶ci± szuka odpowiedzi na nurtuj±ce go pytania. Kim s± wiê¼niowie przetrzymywani w Guantanamo? Czy nie obowi±zuje ich konwencja genewska?
Pomys³ filmu narodzi³ siê w kwietniu 2003 roku. Opini± publiczn± Szwecji wstrz±snê³a wtedy sprawa 24-letniego Mehdi'ego Ghezali (Szweda pochodzenia arabskiego) aresztowanego w Afganistanie w 2001 roku przez CIA, które podejrzewa³o go o dzia³alno¶æ terrorystyczn±. Ojciec Mehdi'ego koczowa³ wiele dni w centrum Sztokholmu protestuj±c przeciw bezprawnemu przetrzymywaniu jego syna. Okaza³o siê, ¿e ch³opak jest wiêziony w Guantanamo, bo ¿eby tam trafiæ wystarczy zaledwie podejrzenie, ¿e jest siê cz³onkiem al Kaidy.
"Guantanamo" sta³o siê dzi¶ niemal synonimem s³owa "wiêzienie". Niechlubne praktyki, jakim poddawani s± tamtejsi wiê¼niowie, odbi³y siê echem w ca³ym cywilizowanym ¶wiecie.Obecnie U.S. Naval Station Guantanamo Bay obejmuje obszar 116 km2. W±tpliw± popularno¶æ zyska³o w ostatnich latach. Po ataku terrorystycznym z 11 wrze¶nia 2001 roku Amerykanie zorganizowali w bazie wiêzienie, w którym s± przetrzymywani domniemani terrory¶ci. Szacuje siê, ¿e obecnie jest ich przesz³o piêciuset, a reprezentuj± niemal 40 narodowo¶ci. Ich niejasna sytuacja legislacyjna (na Kubie nie obowi±zuje cywilne prawo USA) i tortury, jakim s± poddawani powoduj± oburzenie miêdzynarodowej opinii publicznej.
--
"Trzy pokoje melancholii"
(re¿. Pirjo Honkasalo)
Media przedstawiaj± ¶wiat wojny z perspektywy walcz±cych na froncie ¿o³nierzy, sprzecznych interesów pañstw czy grup wyznaniowych. Rzadziej - cywilnych uczestników tragicznych zdarzeñ. Fiñska re¿yserka PIRJO HONKASALO spróbowa³a zobrazowaæ jeden z najwiêkszych konfliktów wspó³czesnego ¶wiata z jeszcze innego punktu widzenia. Bohaterami "TRZECH POKOI MELANCHOLII" s± kilkunastoletni mieszkañcy Petersburga, Groznego i Inguszetii. Wraz z nimi poznajemy realia wojny rosyjsko-czeczeñskiej, która nadal - mimo licznych zabiegów mediacyjnych - zbiera swoje krwawe ¿niwo. Krêcony kilka lat temu film jest wci±¿ bole¶nie aktualny w ¶wietle zamachów terrorystycznych, jakie wstrz±saj± ostatnio tamt± czê¶ci± ¶wiata.
Re¿yserka nie kre¶li jednak ram historycznych konfliktu, nie analizuje jego przyczyn, nie szuka winnych. Skupia siê na ofiarach. Tytu³owe trzy pokoje to trzy poetyckie podró¿e w g³±b ¶wiata emocjonalnego ma³ych Rosjan i ich muzu³mañskich s±siadów - Czeczeñców. Ka¿da z czê¶ci-pokoi ma w³asny klimat pozwalaj±cy widzowi przenie¶æ siê w intymn± rzeczywisto¶æ bohaterów.
"TRZY POKOJE MELANCHOLII" to autorskie dzie³o PIRJO HONKASALO, która nie tylko jest jego re¿yserk±, ale te¿ autork± scenariusza, monta¿ystk± i wspó³producentk±. To równie¿ ona sta³a za kamer± podczas realizacji. Zdjêcia do filmu by³y krêcone przez cztery lata w Rosji, Czeczenii i Inguszetii, nierzadko z nara¿eniem ¿ycia cz³onków ekipy. Wystudiowanym kadrom towarzyszy sugestywna muzyka Sanny Salmenkallio, w której wykorzystano motywy chórów cerkiewnych.
--
"Przeznaczone do burdelu"
(re¿. Zana Briski i Ross Kauffman)
Pierwsza scena: ma³a dziewczynka obserwuje sk±pane w po¶wiacie czerwonych latarni prostytutki na ulicach Kalkuty. To o niej i kilkorgu jej rówie¶nikach jest film "PRZEZNACZONE DO BURDELU" Zany Briski i Rossa Kauffmana. O urodzonych w burdelach Sonagachi 10-latkach, dla których dzieciñstwo skoñczy³o siê, gdy postawili pierwsze pewne kroki. Od tej pory ich codzienno¶æ to zmywanie naczyñ czy sprz±tanie, a w niedalekiej przysz³o¶ci - przejêcie pa³eczki od matek-prostytutek. Wyrwanie siê z tego zaklêtego krêgu z³a graniczy z cudem. Ale i w Kalkucie cuda czasem siê zdarzaj±. Dla Avijita, Pujy, Goura, Kochi, Manika, Suchitry, Tapasi i Shanti przepustk± do normalnego ¶wiata okazuje siê sztuka, która wkracza w ich ¿ycie za spraw± cenionej brytyjskiej fotografki (i zarazem re¿yserki) Zany Briski.
Dawno temu kto¶ powiedzia³, ¿e ratuj±c jedno ¿ycie, ratuje siê ca³y ¶wiat. Choæ film Briski i Kauffmana udowadnia, ¿e w naszej skomercjalizowanej rzeczywisto¶ci prawdziwie altruistyczne gesty wci±¿ s± jeszcze mo¿liwe.
G£OSY PRASY
"Kto¶, kto kiedykolwiek zobaczy 'Przeznaczone do burdelu' prze¿yje emocjonalny wstrz±s. (...) To dzie³o o du¿ej sile artystycznego wyrazu".
James Greenberg "Hollywood Reporter"
"Kiedy ws³uchaæ siê w to, co mówi siódemka bohaterów filmu (...), w³osy staj± na g³owie. (...) ¶wiadomo¶æ w³asnych ograniczeñ, niemo¿no¶æ przekroczenia granicy swojej dzielnicy czy raczej bariery spo³ecznej - jest pora¿aj±ca".
Konrad J. Zarêbski "Kino"
"Film, któremu nie mo¿na siê oprzeæ. Porusza emocje i uwodzi elegancj± wizualn±".
John Anderson "Newsday"
" 'Przeznaczone do burdelu' przynosi szczegó³owy opis ¶wiata, którego nigdy wcze¶niej nie widzieli¶my. To wyj±tkowy film (...), si³a sztuki przekszta³ca ¿ycie".
David Ansen "Newsweek Entertainment"
"Briski (...) nie tylko dokumentuje ¿ycie dzieci pokrzywdzonych przez los, ale przedstawia mo¿liw± drogê ucieczki z koszmaru"
Carla Meyer "San Francisco Chronicle"
--
"Odessa"
(re¿. Michale Boganim )
"Nad brzegiem Morza Czarnego le¿y miasto zwane Odess±" - te s³owa niczym z pocz±tku ba¶ni wprowadzaj± nas w dokument Michale Boganim. Ba¶niowy klimat i realizm reporta¿u - te dwie, zdawa³oby siê wykluczaj±ce siê charakterystyki, ³±czy film "Odessa, Odessa". Z jednej strony jest on opowie¶ci± o losach odeskich ¯ydów, którzy opu¶cili Ukrainê po rozpadzie Zwi±zku Radzieckiego. Z drugiej, przypowie¶ci± o wygnaniu - faktycznym lub mentalnym - które sta³o siê udzia³em globalnego cz³owieka.
Chocia¿ film koncentruje siê na kilku ¿ydowskich bohaterach, tak naprawdê podnosi bardziej ogólny temat - marzeñ i nadziei, które s± sk³adnikami nostalgii. Poprzez konkretn± historiê, docieramy do czego¶ uniwersalnego - mówi re¿yserka.
Bohaterowie dokumentu to ludzie, których m³odo¶æ przypad³a na lata ¶wietno¶ci Odessy, jednego z najwiêkszych centrów ¿ydowskich w powojennym Zwi±zku Radzieckim. Przez trzy dekady 180 tysiêczna populacja zmala³a o dwie trzecie. Odescy ¯ydzi masowo emigrowali do Stanów Zjednoczonych i Izraela, ale nie zdo³ali siê zasymilowaæ. Do dzi¶ ¿yj± wspomnieniami, podtrzymuj±c dawne zwyczaje i ciasno trzymaj±c siê w±skiej wspólnoty sobie podobnych.
