"B³agam, je¶li cokolwiek nam siê stanie,
poka¿ ten film ca³emu ¶wiatu i powiedz,
¿e oni s± zdolni do wszystkiego,
do morderstwa, zarówno w Rosji, jak i poza ni±."
Aleksander Litwinienko
"BUNT. SPRAWA LITWINIENKI" to kontrowersyjny dokument o by³ym agencie FSB, Aleksandrze Litwinience, zmar³ym w Londynie po otrzymaniu ¶miertelnej dawki radioaktywnego polonu. Antyputinowski film, nad którym prace rozpoczê³y siê jeszcze przed ¶mierci± Litwinienki, obna¿a politykê Kremla i metody dzia³ania FSB (dawnego KGB). Litwinienko krótko przed ¶mierci± o¶wiadczy³, ¿e pad³ ofiar± zemsty prezydenta Putina, którego politykê ostro krytykowa³.
Zdjêcia umieraj±cego w szpitalu Litwinienki znalaz³y siê w listopadzie 2006 roku na ok³adkach gazet ca³ego ¶wiata, czyni±c z niego symbol walki z rosyjskim pañstwem policyjnym.
Re¿yser, Andriej Niekrasow, bliski przyjaciel by³ego rosyjskiego szpiega, towarzyszy³ Litwinience przez ponad 5 lat. Filmowa³ go od momentu jego przymusowego wyjazdu z Rosji do Londynu, a¿ do jego ostatnich dni.
"BUNT. SPRAWA LiITWINIENKI" ods³aniaj±c ciemne sekrety Kremla, pokazuje ¶wiat intryg, wielkiej polityki, mi³o¶ci, lojalno¶ci i zdrady. ¦wiat, który jest bardziej z³o¿ony i zapieraj±cy dech w piersi, ni¿ jakakolwiek fabu³a. Na film sk³adaj± siê wypowiedzi samego Litwinienki, rozmowy z jego ¿on±, przyjació³mi oraz z domniemanymi zabójcami.
"Nakrêcenie tego filmu by³o dla mnie osobistym katharsis, sposobem na poradzenie sobie z szokiem spowodowanym strat± przyjaciela, który zmar³ okropn± ¶mierci± na moich oczach" - mówi Niekrasow, który pozosta³ przy ³ó¿ku Litwinienki do samego koñca. "Aleksander to prawdziwy mêczennik. Jego ¶mieræ by³a kulminacj± tego, do czego d±¿y³ przez ca³e ¿ycie: obudziæ ¶wiat do walki przeciwko bezlitosnemu rosyjskiemu pañstwu policyjnemu. Ten film jest ho³dem dla niego i innych, którzy zmarli walcz±c o wolno¶æ w naszym kraju w ostatnich latach".
Aleksander Litwinienko spêdzi³ wiele godzin z filmowcem Andriejem Niekrasowem t³umacz±c mu powody swojego buntu przeciwko rosyjskiemu pañstwu policyjnemu i wyja¶niaj±c sposób w jaki to pañstwo powsta³o i rozwija³o siê przez ostatnie 10 lat.
Jego relacja, przerywana retrospekcjami, wyja¶nia, jak nadzieje na wolno¶æ i demokracjê po upadku Zwi±zku Radzieckiego, zosta³y rozwiane przez wojnê w Czeczenii i centralizacjê w³adzy przez prezydenta Putina...
O ALEKSANDRZE LITWINIENCE
Aleksander Litwinienko, by³y podpu³kownik rosyjskich s³u¿b bezpieczeñstwa FSB, zmar³ w Londynie 23 listopada 2006 roku w pierwszym w historii zabójstwie dokonanym przy u¿yciu materia³u radioaktywnego. Scotland Yard twierdzi, ¿e wysokotoksyczna, radioaktywna substancja polon 210 zosta³a wymieszana z jego herbat± 1 listopada, podczas spotkania z dwoma by³ymi kolegami przyby³ymi z Rosji.
Na ³o¿u ¶mierci Litwinienko oskar¿y³ prezydenta Rosji W³adimira Putina o zlecenie tego morderstwa.
Urodzony w 1962 roku w Nalczyku na pó³nocnym Kaukazie, wst±pi³ do KGB w 1989 w trakcie odbywania s³u¿by wojskowej.
W listopadzie 1998 roku pp³k Litwinienko kierowa³ grup± oficerów FSB, która publicznie oskar¿y³a swoich prze³o¿onych o korupcjê, morderstwa, wy³udzenia i powi±zania ze zorganizowan± przestêpczo¶ci±. W¶ród oskar¿eñ by³ tak¿e zarzut próby zorganizowania zabójstwa oligarchy Borysa Bieriezowskiego.
Litwinienko zosta³ uwiêziony w styczniu 1999 roku i oskar¿ony o z³e prowadzenie siê. Z zarzutów tych zosta³ w pe³ni oczyszczony pa¼dzierniku tego samego roku. Natychmiast zosta³ ponownie aresztowany w oparciu o szereg nowych zarzutów, ale zwolniono go po wp³aceniu kaucji.
We wrze¶niu 2000 roku uciek³ z Rosji do Turcji. 1 pa¼dziernika 2000 roku wyl±dowa³ wraz z ¿on± Marin± i synem Anatolem na lotnisku Heathrow w Londynie, gdzie poprosi³ o azyl polityczny. Brytyjskie obywatelstwo otrzyma³ w pa¼dzierniku 2006 roku.
Podczas pobytu w Londynie Litwinienko by³ aktywny w krêgu politycznej emigracji. Szczególnie bliskie relacje nawi±za³ z Borysem Bieriezowskim.
Aleksander Litwinienko jest autorem dwóch ksi±¿ek. Jedna z nich - "Wysadziæ Rosjê" (2002) zainspirowa³a powstanie wielokrotnie nagradzanego filmu Niekrasowa Disbelief (2004). Autor utrzymuje, ¿e za zamachami terrorystycznymi na budynki mieszkalne w Moskwie we wrze¶niu 1999 roku sta³o FSB, a jej celem by³o doprowadzenie do wojny w Czeczenii i pomoc W³adimirowi Putinowi w wygraniu wyborów prezydenckich. Gang z £ubianki (2003) jest autobiografi±, która dokumentuje korupcjê w FSB. Obie ksi±¿ki s± zakazane w Rosji.
OD RE¯YSERA
"Kiedy na pocz±tku swojej pracy twórczej spotka³em Andrieja Tarkowskiego, który by³ na koñcu swojej drogi, my¶la³em, ¿e chcê byæ taki jak on: bezkompromisowy artysta, zdeterminowany, by przekazywaæ swoj± wyj±tkowo osobist± wizjê, niezale¿nie od dominuj±cej ideologii kolektywistycznej "ludzi sowieckich", którzy oskar¿ali go o elitaryzm i arogancjê. Tarkowski nie by³ arogancki, ale by³o dla niego w porz±dku bycie elitarnym, je¶li mia³o to oznaczaæ bycie w opozycji do totalitarnego systemu. Tarkowski nie doczeka³ widoku rzesz sowieckich ludzi g³osuj±cych na Jelcyna, który próbowa³ zdelegalizowaæ partiê komunistyczn±. Teraz, po 15 latach kapitalizmu, Rosja ponownie sta³a siê krajem bogatych i biednych, bojarów, "zdegradowanych i cierpi±cych", krajem opisywanym przez Dostojewskiego i Czechowa, krajem jakim by³a przed rewolucj± 1917 roku. W tej Rosji nie jest ju¿ dobrze byæ w elicie. Nie jest dobrze byæ czysto apolitycznym artyst±, poniewa¿ jest to jakby przymykanie oczu na przestêpstwa, odwracanie wzroku, które nieustannie w historii przywodzi³o ró¿ne formy faszyzmu do zwyciêstwa. Przymykanie oczu na sprawê Litwinienki oznacza dla mnie tchórzostwo. Co masz zrobiæ, kiedy zabijaj± ci kolegê? Musisz dowiedzieæ siê, kto to zrobi³ i pój¶æ za nim.
My¶lê, ¿e Tarkowski robi³by dzi¶ filmy antyfaszystowskie. Co¶ dalekiego od czystej sztuki, któr± jego, zadowoleni z siebie epigoni, próbuj± tworzyæ".
PRASA O FILMIE
Ten film (...) jest bardziej zuchwa³y i dotkliwy dla Putina ni¿ sprawa, któr± swego czasu Moore wytoczy³ Bushowi.
Gazeta Wyborcza
Mam nadziejê, ¿e odwa¿ne pokazanie tego filmu w Cannes nie tylko poka¿e ¶wiatu, do czego zdolne s± systemy polityczne, ale tak¿e pomo¿e ludziom takim jak Niekrasow ¿yæ bezpiecznie, tak aby mogli nadal mówiæ ¶wiatu prawdê o tym, jak niebezpiecznie jest nie dbaæ o ¿ycie ludzkie.
The Lumiere Reader
Polemizuj±cy, osobisty, nie rozstrzygaj±cy.
L.A. Times
Mocna, idealna historia szpiegowska.
Corriere della Serra
Film wymagaj±cy zobaczenia.
Screen
